Referentiebeelden

Kwantitatief

< of 1 keer per 10 jaar

1 keer per 5-10 jaar

1 keer per 2-5 jaar

1 keer per 1-2 jaar

1 keer per jaar of >

Geldgevolg

Geen geldgevolgen 

x < € 25.000

(< 0,05% van begroting) 

€ 25.000 < x >  € 95.000 

(0,05 - 0,2% van begroting)

€ 95.000 < x > € 250.000

(0,2 - 0,5% van begroting)

€ 250.000 < x > € 450.000

(0,5 - 1% van begroting)

x > € 450.000

(> 1% van begroting)

1

Grondexploitaties

2

Decentralisaties: Jeugdzorg

3

Waterfront- markt/afzetrisico

4

Algemene uitkering gemeentefonds

5

Onvolkomenheden aanbestedingsprocedure

6

Tariefsverhogingen contracten derden

7

Decentralisaties AWBZ-Wmo

8

Decentralisaties - participatiewet

9

Inhuur derden

10

Bijzondere bijstand

Er kunnen verschillende typen risico’s worden onderscheiden in de grondexploitaties bij actief grondbeleid. We onderscheiden drie soorten risico's:1. Waarderingsrisico’s: deze risico’s omvatten het risico dat een aangekocht perceel niet voor de verwervingsprijs in exploitatie genomen kan worden en het risico van de rentelasten van verworven percelen;2. Marktrisico’s: tot deze risico’s behoren risico’s van nog te maken kosten, nog toe te kennen subsidies, grondprijzen en afzetrisico’s;3. Organisatierisico’s: deze risico’s kan de gemeente zelf beïnvloeden; het gaat, bijvoorbeeld, om risico’s van een slechte interne organisatie, maar ook om het risico dat een door de gemeente zelf gewenst kwaliteitsniveau met zich meebrengt of om de hoogte van kosten voor voorbereiding en toezicht. Afhankelijk van de fase waarin een exploitatie zich bevindt, zullen de bovengenoemde risico’s groter of kleiner zijn. Hoe verder de gemeente is gevorderd met de uitvoering, hoe kleiner de risico’s zullen zijn. In de paragraaf Grondbeleid gaan we specifieker in op de verschillende risico's.

Het budget voor de jeugdzorg in 2015 bedraagt voor de gemeente Dalfsen € 5,9 miljoen. Voorzichtige verkenningen wijzen uit dat het onzeker is of dit voldoende is voor de huidige doelgroep. Bij de contractering van aanbieders is het beschikbare bedrag uitgangspunt geweest. Gedurende het eerste uitvoeringsjaar (2015) moet blijken of de uitgangpunten voor de contracten, zoals omvang van gebruik van jeugdhulp,  de juiste zijn geweest. De contracten zijn regionaal afgesloten, waarbij de korting in het macrobudget is verwerkt. De ontwikkeling (financieel, gebruik) van jeugdhulp wordt regionaal en lokaal gevolgd. Voor de langere termijn moet rekening gehouden worden met een extra daling van het budget voor jeugdhulp als gevolg van de invoering van het zogenaamde objectieve verdeelmodel, ter vervanging van de huidige budgetbepaling op basis van historische gegevens. Het budget kan, stapsgewijs in  een aantal jaar, met ongeveer 1 miljoen euro dalen.

In het Waterfront (inbreidingslocatie) zijn vijf bouwdelen gepland:1. 20 woningen. Deze zijn alle verkocht en gebouwd. Dit betreft de sociale huurwoningen boven de gerealiseerde supermarkt/ parkeergarage;2. 12 woningen. Hiervan zijn er 8 verkocht en 7 gebouwd. De overige woningen zijn in de verkoop. Verwachting is dat deze woningen in de loop van 2015 en 2016 verkocht en gebouwd worden. In april 2015 wordt gestart  met de bouw van de woning op de hoek Raadhuisstraat – Beatrixstraat;3. 18 woningen en 1000 m2 detailhandel / horeca. Deze woningen en bedrijfsruimtes staan gepland voor 2018;4. 12 woningen. Deze woningen staan gepland voor 2016;5. 18 woningen. Hiervan zijn er nu 6 verkocht. Dit betreft  6 van de 10 appartementen in het complex aan het water. De overige 7 staan gepland voor 2015 / 2016. Met de bouw van het luxe appartementencomplex wordt gestart in april 2015. De einddatum voor het project staat gepland in december 2018. Met de projectontwikkelaar (OCW) is afgesproken dat er gestart wordt met bouwen wanneer er een voorverkooppercentage is bereikt van 70% per bouwdeel. De grond wordt op dat moment afgenomen (en betaald) door OCW. De provincie subsidieert het project voor een bedrag van € 1.996.000. Als voorwaarde is gesteld dat het project is afgerond op 31 december 2018. Wanneer marktomstandigheden slecht blijven is het mogelijk dat deze einddatum niet gehaald wordt. Dit kan consequenties hebben voor de hoogte van de subsidie. Mede om deze reden worden de investeringen in de openbare omgeving voor een groot deel naar voren gehaald. Zo is bijvoorbeeld de wandelpromenade langs de Vecht dit afgelopen jaar gerealiseerd. Ook worden de investeringen in de Cichoreifabriek en de Witte Villa (inclusief bijbehorende openbare omgeving) naar voren gehaald. De kans dat de provinciale subsidie (deels) teruggestort moet worden is daarmee aanzienlijk verkleind. De subsidie is namelijk vooral bedoeld voor de inrichting van de openbare omgeving. In het geval de projectontwikkelaar failliet gaat of zich om andere redenen moet terugtrekken uit het project zal de gemeente een nieuw plan moeten maken met een of meerdere projectontwikkelaars. Eventueel kan gekozen worden om bepaalde delen uit het plan zelf te ontwikkelen. Het risico hierop is lastig in te schatten maar wanneer het zich voordoet betekent dit extra plankosten en renteverlies door een langere doorlooptijd. In de raamovereenkomst met OCW zijn afspraken gemaakt over de situatie waarbij OCW en gemeente afscheid van elkaar nemen (worst case scenario’s). De afspraken houden in dat OCW zich heeft verplicht de onbebouwde gronden te egaliseren en in te zaaien met gras en woonrijp maakt op basis van het bestaande wegenpatroon.

Het gemeentefonds bedraagt in Dalfsen ruim € 21 miljoen (exclusief de 3 decentralisaties). Bij groei of krimp van de Rijksuitgaven zal de algemene uitkering verhoudingsgewijs evenredig stijgen of dalen. Dit systeem wordt ook wel ‘samen de trap op en samen de trap af’ genoemd. De Rijksoverheid geeft al sinds het begin van de economische crisis minder uit en ontvangen we als gemeente ook minder gemeentefonds. Het tempo en de hoogte van het economisch herstel hebben wezenlijke invloed op de hoogte van het gemeentefonds. Deze twee componenten zijn echter moeilijk voorspelbaar en beïnvloedbaar. Reeds verschillende malen hebben rijksbezuinigingen er toe geleid dat de gemeente fors gekort wordt op haar grootste inkomstenbron. Daarnaast voert het kabinet de verschillende hervormingen door die het risico hebben dat het gemeentefonds kan blijven dalen. Via de circulaires van het ministerie volgen wij de ontwikkelingen nauwlettend en verwerken we de uitkomsten in de begroting.

Het proces inkoop en aanbesteding is qua financiële omvang een van de grootste processen bij de gemeente Dalfsen (€ 17 tot € 20 miljoen op jaarbasis). Bij gemeentelijke audits en onderzoeken door de accountant zijn de afgelopen jaren fouten geconstateerd. Deze fouten tellen mee in het rechtmatigheidoordeel van de accountant. Slechts een kleine procesfout is al voldoende, om geen goedkeurende verklaring over de rechtmatigheid te krijgen. Twee belangrijke risico’s die voorkomen in dit proces zijn:• Het verlengen van contracten;• Het 1 op 1 gunnen zonder aanbestedingsprocedure van opdrachten die uiteindelijk meerdere jaren achter elkaar doorlopen. Daardoor kan het drempelbedrag alsnog overschreden worden.In 2013 is de nieuwe aanbestedingswet in werking getreden. Deze wet stelt een aantal strengere eisen aan de gemeente. Met name het 1 op 1 gunnen van opdrachten is vrijwel niet meer toegestaan. Inmiddels is er een nieuw inkoopbeleid 2014 vastgesteld door de raad. Opdrachten boven de € 25.000 worden pas na akkoord van de inkoopcoördinator aanbesteed. Opdrachten vanaf € 10.000 worden centraal geregistreerd.Het inkoopproces is LEAN gemaakt. Zo ontstaat een borging in het inkoopproces, zoals de registratie in een aanbestedingsregister. Door organisatiebreed consequent de genoemde gedragslijnen te blijven hanteren en deze te blijven toetsen, hebben we grip op inkopen en aanbestedingen. Hierdoor beperken we de kans van onrechtmatig aanbesteden. Complicerende factor blijft echter wel dat achteraf herstellen van onjuiste aanbestedingen veelal niet mogelijk is en een foute aanbesteding direct gevolgen kan hebben voor de rechtmatigheidsverklaring  bij de jaarrekening. Gelet op het grote volume qua aantal, maar ook qua totaalbedrag op jaarbasis blijven inkopen en aanbestedingen risicovol.

In de zomer van 2014 heeft softwareleverancier Pinkroccade aangegeven de tarieven voor bestaande contracten fors te verhogen. Pinkroccade geeft als voornaamste oorzaak aan dat de vertraagde implementatie van nieuwe wet- en regelgeving door het Rijk leidt tot extra kosten. Deze extra kosten ontstaan door research & development voor nieuwe producten.Ook moeten bestaande productlijnen onderhouden worden, waardoor zij zich genoodzaakt zien om de kosten door te belasten in de product- en tariefstructuur. Voor de gemeente Dalfsen betekent dit een structurele extra last van ruim € 60.000 bovenop de reguliere loon- en prijsontwikkeling. Richting de softwareleverancier en de gebruikersvereniging is gereageerd dat dit soort tariefstijgingen onacceptabel zijn voor Dalfsen. Probleem bij dit soort leveranciers is echter dat we niet van de ene op de andere dag kunnen overstappen naar een andere leverancier. Het betreffen maatwerk softwarepakketten waaraan jarenlang is gesleuteld om het functioneel en efficiënt operationeel te laten zijn. Na onderhandeling tussen Pinkroccade en de gebruikersvereniging is er uiteindelijk ingestemd met de eenmalige tariefsverhoging. Hierbij is er voor de komende vijf jaren afgesproken dat jaarlijks maximaal de regulier prijsindex op de tarieven mag worden toegepast. Het voorbeeld van Pinkroccade maakt ons bewust van de gevaren die er aan dit soort overeenkomsten vast zitten. In 2015 wordt gemeentebreed gekeken welke risico's we op dit vlak lopen en hoe we dit kunnen ondervangen binnen onder andere de Algemene Inkoopvoorwaarden.

Met name drie onderdelen van de Wmo brengen risico's met zich mee. Ten eerste de voorgenomen bezuiniging van 40% op het budget voor hulp bij het huishouden. Vanwege bepaalde compensatiemaatregelen door het kabinet en toevoegingen aan het Gemeentefonds is de bezuiniging gedaald tot ongeveer 30%. De gemeente Dalfsen heeft hierop gereageerd door het beleid aan te passen. Het nieuwe beleid is in december 2014 in de Raad vastgesteld. In de komende twee jaar moet worden bezien of het nieuwe beleid voldoende effect heeft op de uitgaven.De overschotten op de Wmo in de jaren 2013 en 2014 (ca. € 1,5 miljoen) zijn gestort in een nieuwe reserve. Een deel van dit bedrag kan incidenteel worden ingezet om tekorten op de Wmo (m.n. de hulp bij het huishouden) aan te zuiveren als er nog niet voldoende is bezuinigd.In de tweede plaats moet een bezuiniging van 15% worden toegepast op de functie Begeleiding. Deze voorziening komt over van de AWBZ. De gemeente Dalfsen ontvangt een bedrag van € 3,2 miljoen voor de nieuwe taken. Geschat wordt dat ongeveer 330 cliënten gebruik maken van deze voorziening.In 2014 is met de zorgaanbieders een tarief afgesproken dat ongeveer 15% lager lag dan onder het regime van de AWBZ. In 2015 zal worden bezien of dit voldoende effect heeft op de uitgaven.Een derde risico zit op het onderdeel vervoer, en specifiek de Regiotaxi. Ondanks een aantal maatregelen zijn de laatste twee jaar de kosten voor de Regiotaxi flink gestegen. Daar komt bij dat de provincie Overijssel plannen heeft flink te bezuinigen op de Regiotaxi. Het voornemen is dat de provincie Overijssel per 1 januari 2017 stopt met haar bijdrage aan de Regiotaxi. Vóór deze datum zal de gemeente Dalfsen nieuw beleid en een nieuw uitvoeringsmodel moeten ontwikkelen om een alternatief te bieden voor haar deel van de Regiotaxi.

De gemeenteraad heeft zijn voorkeur uitgesproken voor een lokale uitvoering van de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) c.q. Wet Werken naar Vermogen (Participatiewet), boven het blijven participeren in de Gemeenschappelijke Regeling WEZO. In 2014 is een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd dat gericht is op de realisatie van een gemeentelijke uitvoeringsstructuur voor zelf uitvoeren van Wsw en Participatiewet. De Wsw bepaalt dat de arbeidsovereenkomsten van SW-medewerkers moet worden aangegaan met de gemeente. Op dit moment hebben SW-medewerkers nog een arbeidsovereenkomst met de gemeenschappelijke regeling WEZO. De arbeidsovereenkomsten worden vanaf medio 2015 ondergebracht bij een gemeentelijke stichting. Uit het financieel overzicht in het haalbaarheidsplan blijkt dat de Rijksbijdrage en inleenvergoedingen niet voldoende zijn om de exploitatiekosten af te dekken. Een extra gemeentelijke bijdrage is dan ook noodzakelijk. De Rijksbijdrage wordt in 6 jaar tijd structureel met € 3.000 verminderd tot € 23.000 per arbeidsjaar in 2020. Voor Dalfsen betekent dit concreet dat in 2020, uitgaande van een uitstroom uit de WSW, ongeveer een tekort ontstaat van € 325.000. Dit is de som van 108 arbeidsjaren vermenigvuldigd met € 3.000. Dit is ongeveer hetzelfde bedrag als nu ook aan aanvullende gemeentelijke bijdrage wordt betaald aan Larcom en Wezo. Bekend is met welke afbouwpercentages het Rijk tot 2020 rekening houdt. Niet bekend is hoe de Rijkssubsidie rekening gaat houden indien de realisatie in een gemeente afwijkt van de geprognosticeerde afbouw van het Rijk. Afwijking van slechts enkele arbeidsjaren betekent een extra kostenpost van te betalen lonen ( € 29.200, prijspeil 2015)Naast dit structurele risico is er ook een incidenteel financieel risico, namelijk de vergoeding voor uittreding uit de gemeenschappelijke regeling WEZO en de overdracht van de aandelen aan de gemeente Zwolle. Over de hoogte van deze vergoedingen is nog geen duidelijkheid te geven.

De kosten voor inhuurkrachten liggen normaliter hoger dan de salariskosten van de medewerker. Inhuur is niet centraal geregeld en daarom is er niet altijd grip op het budget. Vanuit de rekenkamercommissie wordt dit onderwerp in de loop van 2015 opgepakt.

De doelgroep wordt steeds groter door onder andere de groei van het aantal bijstandscliënten. Daarnaast groeit de groep inwoners met een inkomen tot 110% van het minimum loon door dalende koopkracht en stijgende kosten levensonderhoud.

Algemene reserve

Algemene reserve vrijbesteedbaar

Reserve ruimtelijke kwaliteit

Reserve Essent gelden

Reserve herstructurering openbaar groen

Reserve maatschappelijke duurzaamheid

Reserve decentralisaties

Reserve riolering

Reserve volkshuisvesting

Algemene reserve grondbedrijf

Incidentele weerstandscapaciteit

Structurele weerstandscapaciteit

Benodigde weerstandscapaciteit

Beschikbare weerstandscapaciteit

 €     88.300

 €     70.800

 €     17.500

 €     29.800

 €     16.300

 €     13.500

 €     51.300

 €     27.300

 €     24.000

langlopende uitzettingen - kortlopende vorderingen - liquide middelen - overlopende activa

eigen vermogen

x 100

totaal vermogen